زبان برنامه نویسی اسکرچ Scratch و آموزش کودکان

کدنویسی سواد جدید دنیای معاصر است!  با زبان برنامه نویسی اسکرچ Scratch، حتی کودکان خردسال (5 تا 7 ساله) می‌توانند داستان‌ها و بازی‌های تعاملی خود را برنامه‌ریزی کنند.

 در این فرآیند، آن‌ها یاد می‌گیرند که مسائل را حل کنند، پروژه‌ها را طراحی کنند و اندیشه‌های خود را به صورت خلاقانه در رایانه بیان کنند؛ شایان ذکر است آشنایی با زبان برنامه نویسی اسکرچ نه تنها برای کودکان بلکه برای تمام کسانی که دوست دارند برنامه نویسی را از پایه و به شکل اساسی یاد بگیرند مفید است.

اما زبان برنامه نویسی اسکرچ چیست؟ از کجا باید آن را دانلود کرد؟ محیط آن چگونه است؟ چه مزایایی دارد؟ اصلا چرا زبان برنامه نویسی اسکرچ؟  در ادامه تمام آنچه که در مورد زبان برنامه نویسی اسکرچ لازم است تا بدانید را به طور خلاصه بیان خواهیم کرد.

زبان برنامه نویسی اسکرچ چیست؟

زبان برنامه نویسی اسکرچ (Scratch) از زبان های برنامه نویسی بصری رویداد محور است که توسط MIT توسعه یافته است. هدف اصلی زبان برنامه نویسی اسکرچ آموزش برنامه نویسی به کودکان بین 8 تا 16 سال است.

در زبان برنامه نویسی اسکرچ، می‌توانیم داستان‌ها، بازی‌ها و انیمیشن‌های تعاملی خود را با استفاده از بلوک‌های (blocks) بسازیم. در این پلتفرم برای انجام عملیات نیازی به کدنویسی نداریم، کار‌ها مانند ویژوال بیسیک فقط با کشیدن و ر‌ها کردن (Drag-and-Drop) انجام می‌شود.

زبان برنامه نویسی اسکرچ، بهترین پلتفرم برای شروع برنامه نویسی پایه برای کودکان با ایجاد جلوه‌های انیمیشن جذاب است. البته در زبان برنامه نویسی (Scratch) ویژگی‌های دیگری نیز وجود دارد، مانند: بازی‌های ویدیویی، انیمیشن‌ها، داستان‌ها، صدا، رویداد‌ها و غیره.

 لازم به ذکر است که این پلتفرم، رایگان است که توسط گروه Lifelong Kindergarten در MIT در آزمایشگاه رسانه ایجاد شده است.  این برنامه در اکشن اسکریپت و جاوا اسکریپت توسعه یافته و با هر سیستم عاملی سازگار است،  به بیش از 70 زبان ترجمه شده و در اکثر نقاط جهان استفاده می‌شود. 

دانلود زبان برنامه نویسی اسکرچ

برای دانلود زبان برنامه نویسی اسکرچ (Scratch) در سیستم خود، مراحل زیر را دنبال کنید:

•         مرحله 1: سایت scratch. mit.edu/ را در مرورگر خود باز کنید و سیستم عامل خود را انتخاب کنید. در این مثال، Scratch را در ویندوز 10 دانلود می‌کنیم.

توجه:  برنامه Offline Scratch در Windows، macOS، Android و Chrome OS موجود است.

•         مرحله 2: پس از انتخاب سیستم عامل به پایین اسکرول کرده و گزینه دانلود را انتخاب کنید و زبان برنامه نویسی اسکرچ را دانلود کنید.  

•         مرحله 3: پس از انجام دانلود، روی فایل اجرایی دانلود شده (. exe) دوبار کلیک کنید.  

پس از اتمام مراحل نصب، ابتدا در لیست برنامه خود آن را جستجو کنید و سپس آن را اجرا کنید.

محیط برنامه نویسی اسکرچ

آیا می‌خواهید بازی رایانه‌ای، داستان متحرک، آموزش یا ارائه خود را بسازید؟ اسکرچ (Scratch) یک زبان برنامه نویسی است که به شما امکان می‌دهد همه این موارد و موارد دیگر را ایجاد کنید.

چنانچه پیشتر گفته شد برخلاف اکثر زبان‌های برنامه نویسی رایج، Scratch یک زبان برنامه نویسی بصری است.

یعنی در محیط برنامه نویسی اسکرچ به جای تایپ دستورات با استفاده از صفحه کلید، برنامه‌ها با اتصال بلوک‌های کد رنگی ایجاد می‌شوند که در نتیجه دستورات مختلفی را نشان می‌دهند.

 اگر بخواهیم محیط برنامه نویسی اسکرچ را تشبیه کنیم چیزی شبیه ساخت اشیاء مختلف با استفاده از آجر‌های لگو است.

موارد استفاده از Scratch

چنانچه پیشتر گفته شد زبان برنامه نویسی اسکرچ، جهت یادگیری مفاهیم اولیه برنامه نویسی با سرگرمی، ساخته شده است.  این ابزاری برای ایجاد بازی‌های جالب، داستان‌ها و برنامه نویسی‌های بیشتر مبتنی بر بلوک است.

 این ویرایشگر رنگ و سازنده صدا خود را دارد.  همه می‌تواند برنامه نویسی را از ابتدا شروع کند، حتی اگر دانش قبلی در مورد زبان‌های برنامه نویسی و مفاهیم برنامه نویسی نداشته باشید.

 زبان برنامه نویسی اسکرچ(Scratch) به عنوان زبان مقدماتی برنامه نویسی استفاده می‌شود؛ زیرا ایجاد برنامه‌های جالب، در این پلت‌فرم نسبتاً آسان است و مهارت‌های آموخته شده را می‌توان در سایر زبان‌های برنامه نویسی مانند Python و Java اعمال کرد.

چنانچه می‌دانیم، زبان برنامه نویسی اسکرچ (Scratch) منحصراً برای ایجاد بازی نیست. با تصاویر ارائه شده، برنامه نویسان می‌توانند انیمیشن، متن، داستان، موسیقی و غیره بسازند.

 در حال حاضر برنامه‌های زیادی وجود دارد که دانش‌آموزان می‌توانند از آن‌ها برای یادگیری موضوعات ریاضی، تاریخ و حتی عکاسی استفاده کنند.

آموزش زبان برنامه نویسی اسکرچ به معلمان اجازه می‌دهد تا درس‌های مفهومی و تصویری و تکالیف آزمایشگاه علوم را با انیمیشن‌هایی ایجاد کنند که به تجسم مفاهیم دشوار کمک می‌کند.

 در علوم اجتماعی، مربیان می‌توانند آزمون‌ها، بازی‌ها و آموزش‌هایی را با عناصر تعاملی ایجاد کنند. استفاده از Scratch به جوانان اجازه می‌دهد تا منطق برنامه نویسی و نحوه ساخت خلاقانه و همکاری را درک کنند.

آموزش زبان برنامه نویسی اسکرچ

یادگیری و آموزش زبان برنامه نویسی اسکرچ بسیار ساده است؛ چرا که زبان برنامه نویسی اسکرچ در واقع، دستکاری بلوک‌های کد در زمین بازی است.

وجود جامعه پشتیبانی آنلاین، این امکان را فراهم می‌کند تا کاربران زبان برنامه نویسی اسکرچ منابع زیادی در اختیار داشته باشند.

با این حال، دوره‌هایی که به شما کمک می‌کنند حداکثر استفاده را از این محیط برنامه نویسی ببرید، می‌تواند راهی کارآمد برای ورود به دنیای برنامه نویسی باشد.

 شما می‌توانید به راحتی وارد محیط برنامه نویسی اسکرچ (Scratch) شوید، اما گاهی اوقات داشتن دستورالعمل‌های گام به گام برای ساختن، به شروع یادگیری و آموزش زبان برنامه نویسی اسکرچ کمک می‌کند.

این مفاهیم برنامه نویسی می‌تواند راه را برای پروژه‌های مهم‌تر و پیشرفته‌تر در آینده با سایر زبان‌های برنامه نویسی هموار کند، بنابراین شروع اولین قدم، با شماست.

چرا آشنایی با زبان برنامه نویسی اسکرچ ضروری است؟

چنانچه می‌دانیم بسیاری از زبان‌های برنامه نویسی محبوب، مبتنی بر متن هستند. برنامه‌نویسان باید کد برنامه را تایپ کنند.

آن‌ها باید دستور زبان را یاد بگیرند و به خاطر بسپارند. برای مبتدیان، ایجاد خطا‌های دستوری یک مشکل رایج است؛  یک رابط مبتنی بر متن برای کودکان کمتر در دسترس است و کمتر سرگرم‌کننده است.

برعکس دیگر زبان‌های برنامه نویسی، زبان برنامه نویسی اسکرچ برای کودکان 8 تا 16 ساله طراحی شده است، علاوه بر کودکان این زبان برنامه نویسی به راحتی می‌تواند در مدارس برای دانش‌آموزان در همه رشته‌ها، از جمله ریاضی، علوم کامپیوتر، هنر‌های زبان، و مطالعات اجتماعی تدریس شود.

آشنایی با محیط برنامه نویسی اسکرچ برای اقتصاد امروزی که یادگیری کدنویسی بخشی از سواد کامپیوتری است، بسیار مهم و ضروری است.

از آنجایی که محیط برنامه نویسی Scratch بصری است، نسبت به زبان‌های برنامه نویسی مبتنی بر متن صمیمی‌تر است. برنامه‌های Scratch با اعمال کشیدن و ر‌ها کردن (Drag-and-Drop) روی بلوک‌های رنگارنگ ایجاد می‌شوند.

استفاده از اشکال و رنگ‌ها به عنوان نشانه‌های بصری جهت کمک به برنامه‌نویسان برای ایجاد، ویرایش یا درک آسان‌تر برنامه‌های Scratch مناسب‌تر و راحت‌تر است.

در واقع، اشکال مانند یک پازل در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند. طراحان آن ادعا می‌کنند که محیط برنامه نویسی اسکرچ نسبت به سایر محیط‌های برنامه نویسی معنادارتر و اجتماعی‌تر است.

تحقیقات نشان داده است که آشنایی با محیط برنامه نویسی Scratch به دانش‌آموزان این امکان را می‌دهد که با مفاهیم تفکر محاسباتی مانند موازی‌سازی، هماهنگ‌سازی، کنترل جریان، تعامل کاربر، نمایش داده‌ها، انتزاع و تجزیه مسأله بهتر آشنا شوند.

آیا برنامه نویسی با اسکرچ برای کودکان خوب است؟

یقین داشته باشید آشنایی با محیط برنامه نویسی اسکرچ (Scratch) به تقویت مهارت‌های منطقی کودکان می‌انجامد.

اگر می‌خواهید فرزندتان یک برنامه‌نویس حرفه‌ای باشد یا حتی ذهن خود را در این راه توسعه دهد، زبان برنامه نویسی اسکرچ (Scratch) یک نقطه شروع عالی است.

علی‌رغم سادگی زبان برنامه نویسی Scratch، این زبان برای یادگیری برنامه نویسی بسیار مفید است و به کودکان اجازه می‌دهد پروژه‌هایی را ایجاد کنند که سطح پیچیدگی نسبتاً بالایی دارند.

مزایای اسکرچ

• طراحی رابط اسکرچ ساده است به طوری که درک آن برای بچه‌ها و همچنین بزرگسالان آسان‌تر است.
• زبان برنامه نویسی اسکرچ به دانش‌آموزان اجازه می‌دهد تا مهارت‌های قرن 21 را با کمک فناوری توسعه دهند.
• به طور کلی برای بچه‌ها طراحی شده است،  به طوری که آن‌ها به راحتی می‌توانند یک زبان کامپیوتری جدید را یاد بگیرند.
• استفاده از آن رایگان است.

در پایان:

بی‌شک یکی از مهم‌ترین دلایل توجه کشور‌های پیشرفته‌ به آموزش برنامه نویسی به کودکان و نوجوانان، تاثیرات شگرف این علم در ساخت آینده‌ی کشور‌ها می‌باشد.

 آموزش زبان برنامه نویسی اسکرچ به کودکان باعث می‌شود کودکان و نوجوانان هم از لحاظ روانی پرورش یابند و توانی حل مسأله و خلاقیت در آنان رشد کند و هم در جهت تولید ثروت در آینده نقش به سزایی ایفا کنند.

ما در بوت کمپ برنامه نویسی مپصا اچ آر به آموزش الگوریتم کودک و نوجوان می پردازیم که می توانید فرزندان خود را در آن ثبت نام کنید.

منبع: scratch | edx | geeksforgeeks