در سالهای اخیر هوش مصنوعی غوغایی به پا کرده است و تاثیر بسیار زیادی در حوزههای مختلف داشته است. یکی از حوزههایی که هوش مصنوعی تاثیر بسیار زیادی در آن داشته است، حوزه فناوری است. پردازش تصویر و بینایی ماشین یکی از مهمترین قابلیتهای هوش مصنوعی است، بینایی ماشین به معنی توانایی کامپیوترها برای دیدن و تفسیر اطلاعاتی است که بهصورت تصویر هستند. خودروهای بدون سرنشین، دوربینهای کنترل سرعت و کنترل ترافیک همه و همه از قابلیت پردازش تصویر استفاده میکنند با توجه به اهمیت پردازش تصویر در این مقاله تصمیم گرفتیم تا بهطور کامل در خصوص اینکه پردازش تصویر چیست، چه کاربردها و مزایایی دارد و .. صحبت کنیم.
تصویر چیست؟
تصویر، بازتاب واقعیت از شیء یا منظرهای است که توسط چشم انسان یا دوربین ثبت میشود. تصویر میتواند در قالب تصویر ثابت (تصویر استاتیک) یا تصویر متحرک (تصویری که تغییراتی مستمر در آن رخ میدهد، مانند ویدئو) باشد. تصاویر ممکن است در بسیاری از فرمتها و اندازهها و برای اهداف مختلف مانند عکاسی، طراحی گرافیکی، پزشکی، امنیت، تحقیقات علمی و غیره به کار گرفته شوند. از طریق پردازش تصویر، میتوان اطلاعات و ویژگیهای مختلف از تصویر استخراج کرده و تحلیلهای مختلف را انجام داد.
تاریخچه پردازش تصویر چیست؟
قبل از اینکه به این موضوع بپردازیم که پردازش تصویر چیست؟ اجازه دهید تا کمی در خصوص تاریخچه پردازش تصویر صحبت کنیم. در دهههای 1980 و 1990، توجه به یادگیری ماشینی در پردازش تصویر افزایش یافت و شبکههای عصبی به عنوان یک ابزار قوی برای تشخیص و تصحیح تصاویر معرفی شد. از دهه 2010 به بعد، یادگیری عمیق و شبکههای عصبی عمیق (Deep Learning) برای تشخیص و تحلیل تصویر با استفاده از شبکههای عصبی عمیق (Deep Neural Networks) به موفقیتهای بسیاری در پردازش تصویر منجر شد.
تاریخچه پردازش تصویر دهه به دهه پیشرفت کرده و این حوزه به یکی از حوزههای حیاتی در علوم کامپیوتر، بینایی ماشین و بسیاری از صنایع اعم از پزشکی، مخابرات، صنایع دیجیتال، و بسیاری دیگر تبدیل شده است.
پردازش تصویر چیست؟
پردازش تصویر (image processing) پردازش تصویر یک علم و فرآیند مهم در علوم کامپیوتر است که به تجزیه و تحلیل تصاویر و اعمال تغییرات مختلف بر روی آنها میپردازد. در واقع، این فرآیند شامل مجموعهای از تکنیکها و الگوریتمها برای پردازش تصاویر دیجیتال (تصاویری که به شکل ماتریسی از پیکسلها ذخیره میشوند) است. پردازش تصویر شامل وظایف متنوعی مانند افزایش کیفیت تصویر، شناسایی اشیاء یا الگوها، حذف نویز، تشخیص چهره، تعیین ویژگیهای مختلف تصویر و حتی ترکیب تصاویر است. این فرآیند در انواع حوزهها از پزشکی تا خودروسازی و هوافضا به کار میرود.
آیا پردازش تصویر همان بینایی ماشین است؟
اگر فکر میکنید که پردازش تصویر با ماشین بینایی یکی است، باید به شما بگوییم که سخت در اشتباه هستید. اما تفاوت بینایی ماشین با پردازش تصویر چیست؟ پردازش تصویر و بینایی ماشین دو حوزه مرتبط در علوم کامپیوتر و مهندسی هستند که در ادامه به برخی از مهمترین تفاوتهای این دو حوزه مختلف اشاره شده است:
- هدف اصلی پردازش تصویر بهطور کلی تحلیل و تغییر تصاویر است. در این حوزه، تصاویر به عنوان ورودی در نظر گرفته میشوند و تکنیکهایی مانند فیلترها، تبدیلات ریاضی، تشخیص رنگ و تشخیص لبهها برای پردازش تصاویر استفاده میشوند.
- هدف اصلی بینایی ماشین تعامل ماشین با تصاویر و درک دقیق از محتوای آنهاست. در بینایی ماشین، ماشینها سعی در تفسیر تصاویر دارند و میخواهند اشیاء را تشخیص دهند، ویژگیها را استخراج کنند و در موارد بیشتر، تصمیمگیری بر اساس اطلاعات تصویری را انجام دهند.
به زبان سادهتر پردازش تصویر به تغییر تصاویر میپردازد و ممکن است بدون درک عمیق از محتوای تصویر باشد، در حالی که بینایی ماشین درک عمیق از محتوای تصویر را همچون تشخیص اشیاء و تصمیمگیریهای مبتنی بر تصویر فراهم میکند.
کاربرد پردازش تصویر چیست؟
اکنون که میدانید، پردازش تصویر چیست و با تفاوت آن با بینایی ماشین آشنا شدید نوبت به آن رسیده است تا بدانید که کاربرد پردازش تصویر چیست؟ بهطور کلی پردازش تصویر در حوزههای مختلف و صنایع متعددی کاربرد دارد که در ادامه به برخی از مهمترین آنها اشاره شده است.
- از پردازش تصویر در تصاویر پزشکی مانند تصاویر رادیولوژی، سونوگرافی و MRI به منظور تشخیص بیماریها و تحلیل تصاویر پزشکی استفاده میشود.
- خودروهای خودران، سیستمهای تشخیص راهها و تشخیص سیگنالهای ترافیکی از پردازش تصویر استفاده میکنند. در زمینه بینایی ماشین و خودروهای خودران، پردازش تصویر به شناسایی نشانههای راهنما، خودروهای دیگر و عوامل محیطی مانند مانعها و ترافیک کمک میکند.
- در سیستمهای امنیتی مانند تشخیص چهره و .. از پردازش تصویر استفاده میشود.
- پردازش تصویر به تشخیص و تصحیح اشکال و نقصهای مختلف در محصولات صنعتی و تولیدی کمک میکند. این در کنترل کیفیت تولیدات صنعتی و تصویربرداری صنعتی به کار میرود.
- در ماموریتهای هوایی و فضایی، از پردازش تصویر برای تشخیص اهداف و ناوبری استفاده میشوند.
- و …
مزایای پردازش تصویر چیست؟
پردازش تصویر مزایای بسیار زیادی دارد که در ادامه به برخی از مهمترین مزایای پردازش تصویر اشاره شده است:
- اتوماسیون:
از آنجایی که پردازش تصویر توسط رایانهها و نرمافزارها انجام میشود، میتواند وظایف تکراری و زمانبر را به صورت اتوماتیک انجام دهد و زمان و انرژی صرفهجویی کند. برای مثال در بیشتر ادارهها از دستگاههای تشخیص چهره برای سیستم حضور و غیاب خود استفاده میکنند.
- تشخیص الگوهای نامتعارف:
با استفاده از پردازش تصویر، میتوان الگوها و تغییرات غیرمعمول در تصاویر را تشخیص داد. این میتواند برای تشخیص خطاها یا مسائل امنیتی مفید باشد.
- کاهش خطا:
از آنجایی که پردازش تصویر به صورت اتوماتیک و بدون تعبیه عوامل انسانی انجام میشود، این فرآیند ممکن است به کاهش خطاها منجر شود.
- بهبود کیفیت:
میتوان با استفاده از پردازش تصویر، تصاویر را بهبود داده و نویزها و نواقص موجود در تصاویر را کاهش داد.
- سرعت و کارآیی:
پردازش تصویر به صورت سریع و موازی قابل انجام است، این موضوع به بهبود سرعت و کارآیی فرآیندها کمک میکند.
- تعامل با محتوا:
از آنجایی که انسانها از طریق تصاویر با محتوا ارتباط برقرار میکنند، پردازش تصویر به ماشینها این توانایی را میدهد که با محتوای تصویری تعامل کنند.
معایب پردازش تصویر چیست؟
در کنار مزایای بسیار زیاد پردازش تصویر، این پلتفرم معایب و محدودیتهای منحصر به خود را نیز دارد. اما معایب پردازش تصویر چیست؟ برای آشنایی با معایب پردازش تصویر با ما همراه باشید.
- مصرف منابع:
پردازش تصویر نیازمند محاسبات موثر و پردازندههای قوی است. این موضوع سبب میشود تا پردازش تصویر به منابع بسیار زیادی نیاز داشته باشد. علاوه بر منابع زیاد، پردازش تصاویر به سختافزارهای بسیار پیچیدهتر و قوی نیاز دارد.
- پیچیدگی الگوریتمها:
توسعه الگوریتمهای پردازش تصویر ممکن است زمانبر و پیچیده باشد. این الگوریتمهای پیچیده نیاز به دانش تخصصی دارد.
- حساسیت به نویز:
تصاویر معمولا با نویزهای مختلف همراه هستند که این موضوع میتواند دقت پردازش تصویر را کاهش دهد.
- مسائل حریم خصوصی:
در برخی از کاربردهای پردازش تصویر، مسائل مرتبط با حفظ حریم خصوصی افراد مطرح میشود، به ویژه زمانی که از سیستم پردازش تصاویر در سیستمهای تشخیص چهره و نظارت استفاده شود.
انواع پردازش تصویر کداماند؟
پردازش تصویر در انواع مختلفی صورت میگیرد، اما پنج نوع اصلی پردازش تصویر عبارتاند از:
- تجسم یا Visualization این نوع از پردازش تصویر مربوط به یافتن اشیا در تصاویری است که قابل رویت نیستند.
- تشخیص یا Recognition به تشخیص اشیا در تصاویر مختلف اشاره دارد.
- Sharpening and restoration به اصلاح کردن و بازیابی تصویر اصلی میپردازد و در نهایت یک تصویر جدید را خلق میکند که نسبت به تصویر اول از کیفیت بالاتری برخوردار است.
- تشخیص الگو یا Pattern recognition به شناسایی و گروهبندی الگوهای مختلف در تصویر میپردازد.
- بازیابی تصویر یا Retrieval که به مرور و جستجوی تصویرهای موجود در یک پایگاه داده میپردازد و تصاویری را پیدا میکند که از نظر شباهت به تصویر اصلی نزدیک هستند.
مراحل پردازش تصویر چیست ؟
مراحل پردازش تصویر میتوانند، متفاوت باشند اما بهطور معمول میتوان گفت که یک پردازش تصویر شامل مراحل زیر میشود:
- ورودی تصویر: این مرحله ابتدایی مربوط به ورودی تصویر است. تصویر از منابع مختلف مانند دوربینها، اسکنرها، فایلهای تصویری و غیره برای پردازش وارد میشود.
- پیشپردازش (Preprocessing): در این مرحله، تصویر آمادهسازی میشود. این شامل تصحیح رنگ، حذف نویز، تعدیل کیفیت و تبدیل تصویر به فضای رنگی مخصوص میشود.
- استخراج ویژگی (Feature Extraction): در این مرحله، ویژگیهای معنوی از تصویر استخراج میشوند. این ویژگیها ممکن است شامل تشخیص لبهها، نقاط کلیدی، الگوها و ویژگیهای مشخص دیگر باشند.
- تحلیل و پردازش: (Analysis and Processing): در این بخش، الگوریتمها و تکنیکها برای تحلیل تصویر و انجام وظایف خاص مانند تشخیص الگوها، تغییرات، شناسایی اشیاء و اجرای وظایف مشابه به کار میروند.
- تصحیح و بهینهسازی: (Correction and Enhancement): اگر تصویر نیاز به بهبود داشته باشد، در این مرحله تصویر به منظور تصحیح رنگ، تاریکی، سایه و دیگر جنبههای تصویر بهینه میشود.
- خروجی تصویر: در نهایت، تصویر خروجی نمایش داده میشود یا برای استفادههای دیگر مانند ذخیرهسازی یا ارسال به سیستمهای دیگر آماده میشود.
* توجه داشته باشید که مراحل پردازش تصویر ممکن است بسته به پروژه و نیازهای خاص تغییر کند و گاهی مراحل مختلف به صورت موازی یا متوالی انجام شوند.
بهترین زبان برنامه نویسی برای پردازش تصویر چیست؟
انتخاب بهترین زبان برنامه برای پردازش تصویر تا حدود زیادی به نیازهای پروژه شما دارد. اما چندین زبان برنامهنویسی وجود دارد که در زمینه پردازش تصویر بهطور گسترده از آنها استفاده میشود. در ادامه بهطور مختصر در خصوص این زبانهای برنامهنویسی صحبت خواهیم کرد:
- Python: Python به عنوان یکی از محبوبترین زبانهای برنامهنویسی برای پردازش تصویر شناخته میشود. دارای کتابخانههای معروفی مانند OpenCV و Pillow برای پردازش تصویر است.
- MATLAB: MATLAB یک محیط محاسباتی و برنامهنویسی است که برای پردازش تصویر و پردازش سیگنالها بهره میبرند. دارای ابزارهای کاملی برای پردازش تصویر است.
- C/C++: اگر نیاز به عملکرد بالا و کار با منابع سختافزاری دارید، زبانهای C و C++ میتوانند انتخاب مناسبی باشند. برای این زبانها کتابخانههایی مانند OpenCV و Dlib وجود دارد.
- Java: Java نیز برای پردازش تصویر و ویدئوها مورد استفاده قرار میگیرد. این زبان دارای کتابخانههایی مانند JavaCV و ImageJ است.
- JavaScript: برای پردازش تصویر در محیط وب و اپلیکیشنهای تحت وب، JavaScript به همراه کتابخانههایی مانند HTML5 Canvas و js به کار میرود.
- Julia: اگر به دنبال زبانی با ترکیب عملکرد بالا و آسانی در برنامهنویسی هستید، زبان Julia میتواند گزینه مناسبی باشد. دارای کتابخانههایی برای پردازش تصویر مانند JuliaImages است.
کتابخانههای پردازش تصویر در پایتون کداماند؟
در پایتون، برای پردازش تصویر میتوان از مجموعه گستردهای از کتابخانهها و ابزارها بهره برد. از جمله معروفترین کتابخانهها برای پردازش تصویر در پایتون میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- OpenCV: این کتابخانه یکی از قدیمیترین و محبوبترین کتابخانههای پردازش تصویر در پایتون است. OpenCV دارای ابزارهای بسیاری برای تشخیص الگوها، تبدیلات تصویر، تشخیص چهره و بسیاری دیگر از وظایف پردازش تصویر میباشد.
- Pillow: این کتابخانه به تدوین تصاویر و ایجاد تصاویر جدید در پایتون میپردازد. از آن برای تغییر اندازه تصاویر، تغییر فرمت تصاویر، تعدیل رنگها و ایجاد نسخههای مختلف تصاویر استفاده میشود.
- Scikit-Image: این کتابخانه یک ابزار مفید برای پردازش تصاویر علمی و علوم داده است. آن را میتوان برای تفکیک اشیا از پسزمینه، تشخیص ویژگیها، و استخراج ویژگیهای تصویر استفاده کرد.
- Mahotas: این کتابخانه برای پردازش تصویر موردی و استخراج ویژگیهای معنوی از تصاویر مناسب است. Mahotas به تشخیص لبهها، تبدیلات هندسی و تشخیص الگوها میپردازد.
- SimpleCV: SimpleCV یک رابط ارتفاعی برای OpenCV و Python میباشد و برای توسعه برنامههای پردازش تصویر با ایجاد سادهترین واسط کاربری ممکن به کار میرود.
* در بالا به برخی از مهمترین فریم ورکهای پایتون برای پردازش تصویر اشاره شد، البته شما میتوانید برای پروژههای خاص و نیازهای خاص از کتابخانههای دیگر مانند NumPy و SciPy به همراه پایتون برای پردازش تصویر و محاسبات علمی استفاده کنید.
با استفاده از چه روشهای میتوان تصاویر را پردازش کرد؟
روشهای پردازش تصویر متنوعی وجود دارند که برای تحلیل، تغییر و بهبود تصاویر مورد استفاده قرار میگیرند. در ادامه به برخی از مهمترین روشهای پردازش تصویر اشاره شده است:
- Convolution:
این روش به تفکیک تصویر به اجزای مختلف، مانند لبهها و الگوها، کمک میکند. این روش به وسیله فیلترهای کانولوشنی اعمال میشود.
- Fourier Transform:
این روش برای تبدیل تصویر از فضای مکانی به فضای فرکانسی بهره میبرد. این تبدیل به تحلیل تغییرات موجی در تصویر کمک میکند.
- Edge Detection:
این روش برای تشخیص لبهها در تصویر و تمیزکاری از نویز به کار میرود.
- Windowing:
از این روش برای تغییر توزیع رنگ یا شارپتر کردن تصویر به وسیله ترکیبی از فیلترها و تبدیلهای ریاضی به استفاده میشود.
- Color Matching:
این روش برای تطبیق رنگ تصویر با رنگهای مشخص یا بهبود تعادل رنگی تصویر استفاده میشود.
- Face Detection:
این روش برای تشخیص چهرهها در تصویر استفاده میشود و در بسیاری از سیستمهای تشخیص چهره و تصویربرداری از آن استفاده میشود.
سخن پایانی
در این مقاله بهطور کامل در خصوص اینکه پردازش تصویر چیست؟ چه انواعی دارد، بهترین زبان برنامه نویسی برای پردازش تصویر چیست و .. صحبت کردیم. اگر در خصوص اینکه پردازش تصویر چیست و چه امکاناتی دارد به راهنمایی بیشتر نیاز دارید و یا سوالی ذهن شما را درگیر کرده است، در قسمت دیدگاه موضوع را با کارشناسان ما در میان بگذارید تا آنها به شما در مشکلات بهوجود آمده کمک کنند.
بوتکمپ برنامهنویسی مپصا اچ آر، علاوه بر آموزش تخصصی و گام به گام برنامهنویسی در کنار منتورهای متخصص و تمرین روی پروژه های واقعی شما را برای حضور در بازار کار آماده میکند. اگر علاقمند به پردازش تصویر و کاربردهای آن هستید به شما توصیه میکنیم که سری به مقالات و بلاگهای بارگذاری شده در این وبسایت بزنید. از جمله بهترین مقالات این بوت کمپ در زمینه هوش مصنوعی میتوان به مواردی مانند فناوری تشخیص چهره چیست و چگونه کار میکند؟، ساخت چهره با هوش مصنوعی های رایگان + ساخت عکس با چهره خود، تولید ویدیو با استفاده از هوش مصنوعی، نقاشی با هوش مصنوعی و … اشاره کرد.