فناوری اطلاعات یا IT چیست؟ کاربردها، حوزه‌ها و آینده آن

فناوری اطلاعات یا Information technology، در تمام بخش‌های زندگی مردم در قرن 21 نفوذ کرده و به نظر می‌رسد دیگر نمی‌توانیم آن را از زندگی خود جدا کنیم. به خاطر نفوذ آی تی به جزئی‌ترین بخش‌های زندگی، از طریق ابزارهایی سوشال مدیا، همه با یکدیگر در ارتباطیم و تأثیر آن در زندگی و روزمره به طور کامل لمس می‌شود. در این مقاله، قصد داریم تمام جنبه‌های فناوری اطلاعات را به طور کامل بررسی کنیم. به همین دلیل فرقی نمی‌کند به فناوری اطلاعات علاقمندید یا اینکه فقط می‌خواهید درباره آن کنجکاوی کنید، جامعیت و کاملی این مقاله، هیچ جای ابهامی برای شما باقی نمی‌گذارد و به تمام سوالات شما پاسخ می‌دهد.

تعریف فناوری اطلاعات یا IT

با توجه به اینکه پردرآمدترین مشاغل دنیا با فناوری اطلاعات ارتباط مستقیمی دارند، تقریبا ضروری است که تعریف IT را به طور کامل بدانیم. Information technology از دو بخش Information به معنی اطلاعات و technology به معنی فناوری، تشکیل شده است. در فناوری اطلاعات، به وسیله فناوری که غالبا رایانه یا کامپیوتر است، اطلاعات پردازش شده و سپس ذخیره می‌شوند. بعد از ذخیره شدن اطلاعات، به مقاصد اصلی خود انتقال داده می‌شوند.

فرآیند فناوری اطلاعات شامل بهره بردن از رایانه یا کامپیوتر، شبکه و نرم افزار برای ایجاد کردن، نگه داری و مدیریت داده‌ها است. اصطلاح IT در بیشتر اوقات به جای فناوری اطلاعات و ارتباطات(ICT) یا سیستم‌های اطلاعاتی(IS) به کار گرفته می‌شود. چندین شباهت بین این اصطلاحات وجود دارد که مهم‌ترین آنها این است که هر سه آنها تمایل دارند برای ایجاد، پردازش کردن و توزیع داده‌ها به طور ایمن و کارآمد از Technology یا فناوری بهره ببرند.

بهتر است بدانید در چند دهه گذشته حوزه کاری فناوری اطلاعات با سرعت زیادی رشد یافته و دامنه آن هر روز بیشتر از دیروز، گسترش می‌یابد. متخصصان این حوزه هم اکنون در تعداد زیادی از صنایع موجود از جمله آموزش و پرورش، مراقبت‌های بهداشتی، مالی و حکومتی مشغول به کار هستند و جایگاه خوبی را نیز برای خود ثبت کرده‌اند. در تمام این صنایع، فناوری اطلاعات سیستم‌های کامپیوتری را ایجاد و نگه داری و عملیات‌ گوناگون این سازمان‌ها را از این طریق پشتیبانی می‌کند.

تاریخچه IT

برای بررسی کردن تاریخچه فناوری اطلاعات، اولین سرنخی که در دست داریم، چرتکه است. اولین کسانی که از چرتکه استفاده کرده‌اند مصریان باستان و چینی‌ها بوده‌اند که شمارش‌های ساده را با آن انجام می‌دادند. مدت‌ها بعد در قرن هفدهم، خط کش مهندسی(slide rule) به جای چرتکه روی کار آمد که برای محاسبات پیچیده بسیار کارآمد بود. نقطه عطف مهمی که در تاریخ فناوری اطلاعات رقم خورده، توسعه کامپیوترهای الکترونیکی است که در قرن بیستم اتفاق افتاده است.

اگر بخواهیم دقیق‌تر بگوییم، در 1945 میلادی بود که در دانشگاه پنسیلوانیا، دو شخص با نام‌های جان ماچلی و جی پرسپر اکرت، اولین کامپیوتر الکترونیکی ENIAC را ساختند. این کامپیوتر در واقع یک ماشین بسیار غول پیکر بود که تمام فضای یک اتاق را اشغال می‌کرد و حدود 27 تن وزن داشت. از آن موقع به بعد هر چه می‌گذرد، کامپیوترها کوچک‌‌تر، قدرتمندتر و سریع‌تر می‌شوند.

توسعه ریز پردازنده‌ها در دهه 1970، امکان ساخت کامپیوترهای کوچک و با هزینه کمتر را فراهم کرد و ما امروزه می‌توانیم از کامپیوترها در خانه‌ها و ادارات و… بهره‌های فراوانی ببریم. نقطه عطف دیگری که در تاریخ فناوری اطلاعات وجود دارد، توسعه اینترنت در دهه 1990 است. اینترنت این امکان را به تمامی افراد جهان می‌دهد که بتوانند با یکدیگر ارتباط بگیرند و اطلاعات خود را با تمام مردم جهان به اشتراک بگذارند.

حوزه‌های IT

با نگاه کردن به حوزه‌های زیر مجموعه فناوری اطلاعات IT، به راحتی متوجه می‌شوید که فناوری اطلاعات چه مفهوم گسترده‌ای دارد. چند مورد از حوزه‌های اصلی فناوری اطلاعات عبارتند از:

• برنامه نویسی کامپیوتری: برنامه نویسی به معنی نوشتن کدهایی برای ساختن و به راه انداختن برنامه‌های نرم افزاری است که هدف خاصی را دنبال می‌کنند. زبان‌های برنامه نویسی زیادی از جمله پایتون، جاوا، سی پلاس پلاس، سی شارپ و… وجود دارند که برنامه نویسان از آنها بهره می‌گیرند تا برای کامپیوترها، موبایل‌ها یا گوشی‌های هوشمند و سایر دستگاه‌هایی که به برنامه نویسی احتیاج دارند، کد نویسی کرده و برنامه بسازند.
• مدیریت شبکه: منظور از مدیریت شبکه، مدیریت شبکه‌های کامپیوتری است که شامل راه اندازی و نگهداری سرورها، روترها و سوئیچ‌ها است. بررسی ایمنی، پایداری و عملکرد کارآمد شبکه مسئولیت‌هایی هستند که بر عهده مدیران شبکه‌های کامپیوتری قرار دارند.
• امنیت سایبری: امنیت سایبری به معنی کارهایی است که برای تامین امنیت سیستم‌ها در برابر آسیب، سرقت و دسترسی‌های غیر مجاز انجام می‌شود. سیستم‌های تشخیص نفوذ، نرم افزار آنتی ویروس و فایروال از جمله ابزارهایی هستند که به منظور مقابله با حملات سایبری، به وسیله متخصصان این حوزه مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• مدیریت پایگاه داده یا دیتابیس: مدیریت پایگاه داده یا دیتابیس، یعنی طراحی کردن، ساختن و نگهداری کردن از پایگاه‌های داده‌ای که وظیفه ذخیره کردن و مدیریت اطلاعات را بر عهده دارد. مدیران پایگاه‌های داده وظیفه دارند، مواظب باشند تا اطلاعات ذخیره شده به طور کاملا ایمن، دقیق و بدون هیچ چالشی در دسترس همه باشند.
• توسعه وب: منظور از توسعه وب، طراحی کردن و ساختن وبسایت با استفاده و کمک گرفتن از زبان‌هایی مانند CSS، HTML و جاوا اسکریپت در فرانت اند و همچنین استفاده از زبان‌های برنامه نویسی PHP، پایتون و NET در بک اند است. با وجود امکاناتی که فناوری اطلاعات در اختیار توسعه دهندگان وب قرار می‌دهد، آنها نیز تلاش می‌کنند تا وبسایتی که طراحی می‌کنند از نظر گرافیکی کاربر پسند، از نظر بصری جذاب و بهره بردن از آن آسان باشد.

کاربردهای IT

از آنجایی که فناوری اطلاعات به تمام بخش‌های زندگی انسان‌ها نفوذ کرده، بالطبع کاربردهای بسیار گسترده و فراوانی دارد. در ادامه چند مورد از کاربردهای فناوری اطلاعات را به صورت مختصر و کوتاه برای شما شرح می‌دهیم.

• کاربرد آی تی در صنعت مراقبت‌های بهداشتی: مدیریت کردن پرونده‌های سلامت افراد، رزرو آنلاین و از راه دور نوبت پزشکان و همین طور توسعه دادن به دستگاه‌های پزشکی را در بر می‌گیرد.
• مدیریت تراکنش‌های مالی: خودکار سازی معاملات سهام و ارائه خدمات بانکداری آنلاین از جمله کاربردهای آی تی در امور مالی است.
• موسسات آموزشی برای مدیریت سوابق تحصیلی دانش آموزان در آن موسسه، ارائه و معرفی کردن کامل دوره‌های آموزشی به دانش آموزان، ارائه دوره‌های آنلاین آموزشی و به وجود آوردن فرصت برای یادگیری از راه دور برای دانش آموزان و چندین کار دیگر از فناوری اطلاعات بهره می‌برند.
• خودکار سازی فرآیندهای تولید: مدیریت زنجیره تامین و تجزیه و همچنین تحلیل داده‌های تولید از جمله سودهایی است که صنعت تولید با استفاده از فناوری اطلاعات به دست می‌آورد.
• صنایع لجستیک و حمل نقل نیز از فناوری اطلاعات سود می‌برند. ردیابی و مدیریت محموله‌ها، بهینه سازی مسیرها و نظارت بر عملکرد از جمله کاربردهای آی تی در این صنعت است.
• بازی سازی یا توسعه بازی‌های ویدیویی و ایجاد جلوه‌های ویژه در فیلم‌ها دو مورد از مواردی است که نشان می‌دهد فناوری اطلاعات به صنعت سرگرمی نیز نفوذ کرده است.

آینده و دور نمای رشته IT

طبق انتظار متخصصان این رشته، فناوری اطلاعات در کنار فناوری‌‌های نوظهور دیگر آینده‌ایی بسیار درخشان داشته و صنایع گوناگون را بیشتر تحت تاثیر قرار می‌دهد. یکی از زمینه‌های فناوری اطلاعات، هوش مصنوعی یا AI است که انتظار داریم تأثیر به سزایی در صنایع گوناگون داشته باشد.

اینترنت اشیا یا IoT یکی از فناوری‌های نوظهور است که انتظار داریم شیوه زندگی و مشاغل جهان را به شکل انفجاری تحت تاثیر خود قرار دهد. منظور از اینترنت اشیا این است که اشیایی که به طور روزمره از آنها استفاده می‌کنیم از جمله لوازم خانگی و ماشین‌ها، می‌توانند از طریق اینترنت با یکدیگر ارتباط بگیرند و یا حتی می‌توانیم از راه دور آنها را کنترل کنیم. اینترنت اشیا امکان بهبود بهره‌وری انرژی، کاهش ضایعات و بهبود کیفیت زندگی مردم در سراسر جهان را فراهم می‌آورد.

امنیت سایبری نیز مسئله‌ای است که با افزایش پیشرفت و نفوذ فناوری به بخش‌های گوناگون زندگی انسان، رفته رفته اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. هر چه قلمرو فناوری گسترده‌تر باشد، احتمال حملات سایبری هم بیشتر می‌شود و اهمیت امنیت سایبری نیز بیشتر. رمز گذاری و احراز هویت چند عاملی از جمله اقدامات امنیت سایبری برای حفظ هر چه بیشتر امنیت سیستم‌های کامپیوتری است که در آینده رعایت آنها اهمیت بیشتری پیدا خواهد کرد.

کامپیوترهای کوانتومی نیز یک مثال دیگر از فناوری‌های نوظهور است که پتانسیل‌های زیادی دارد. کامپیوترهای کوانتومی، فناوری‌هایی هستند که از مکانیک کوانتومی بهره می‌گیرند و محاسباتی که کامپیوترهای کلاسیک عملا از عهده آن برنمی‌آیند را به راحتی آب خوردن انجام می‌دهند. مدل سازی آب و هوا و پیشرفت‌هایی در زمینه کشف دارو، بخش بسیار کوچکی از کارهایی است که کامپیوترهای کوانتومی می‌توانند انجام دهند.

رشته‌های دانشگاهی IT

فناوری اطلاعات حوزه کاری گسترده‌ای دارد و زیر رشته‌های گوناگونی از جمله علوم کامپیوتر، سیستم‌های اطلاعاتی، مهندسی نرم افزار و علوم داده را شامل می‌شود. طراحی، توسعه، پیاده سازی و نگه داری سیستم‌های فناوری اطلاعات مواردی هستند که زیر رشته‌های IT به طور کلی با آنها در ارتباط است. تمرکز علوم کامپیوتر بر روی الگوریتم‌ها و تئوری‌هایی است که زیر بنای سیستم‌های محاسباتی هستند در حالی که تمرکز مهندسی نرم افزار بر روی توسعه و نگه داری برنامه‌های کاربردی نرم افزار است. علم داده و سیستم‌های اطلاعاتی نیز به ترتیب به  تجزیه و تحلیل مجموعه داده‌های بزرگ و طراحی و مدیریت سیستم‌های اطلاعاتی می‌پردازند. شاید پس از مطالعه این تعاریف، نتوانید فرقی که بین این رشته‌ها وجود دارد را درک کنید اما وقتی مفهوم‌های آی تی را درک کرده باشید، درک این تعاریف برای شما کار مشکلی نخواهد بود.

سخن آخر

فناوری اطلاعات یا آی تی، فناوری است که به شکل شگفت انگیزی روز به روز در حال پیشرفت بوده و برای افراد علاقه مند به آن فرصت‌های زیادی را به وجود می‌آورد. با دیجیتالی شدن بیشتر کارها، متخصصان زمینه فناوری اطلاعات، تقاضاها و فرصت‌های بیشتری برای شاغل شدن خواهند داشت.

فرقی نمی‌کند قصد راه اندازی کسب و کاری در زمینه فناوری اطلاعات دارید یا در یک شرکت کار می‌کنید، در هر حال فناوری اطلاعات راه‌های بسیار زیادی را برای کسب درآمد می‌تواند به شما معرفی کند. از آنجایی که داشتن دانش در زمینه آی تی حتی برای زندگی روزمره انسان‌ها نیز مفید است، نیازی نیست درباره اهمیت آن اغراقی صورت گیرد و شما واقعا با داشتن دانش در این زمینه نسبت به سایر جویندگان کار، برتری خاصی خواهید یافت.

اگر تمایل دارید در یکی از حوزه‌های فناوری اطلاعات مشغول به کار شوید، می‌توانید در بوت کمپ‌های آموزشی شرکت کنید. بوت کمپ برنامه نویسی مپصا اچ آر برگزار کننده دوره‌های آموزش برنامه نویسی است که به صورت بسیار کاربردی، آموزش‌های لازم را در اختیار شما قرار می‌دهد. برای دریافت اطلاعات بیشتر درباره دوره‌ها و شرکت در آن‌ها می‌توانید از طریق راه‌های ارتباطی زیر با کارشناسان مجموعه در ارتباط باشید.